The Science House Column 027: Vallen kost geld

SpaceX heeft met de Polaris Dawn ruimtemissie miljardair Jared Isaacman wandelen gestuurd in de ruimte (hij mocht wel weer binnen). Nu ja, wandelen is een eufemisme voor 'even aan de deur naar buiten kijken', want verder dan het luik van de capsule kwam onze Jared niet. Maar toch moet het een indrukwekkend schouwspel zijn. Je hangt daar te hangen terwijl de wereld onder je doordraait. 

Maar dat is dan weer een illusie. Je hangt daar niet en de wereld draait niet onder je door. Je valt gewoon naar beneden, samen met je capsule – vandaar de indruk dat je naast of in of rond je capsule 'zweeft'. Gelukkig heeft die capsule ook een snelheid loodrecht op de straal waardoor je in een boogje valt. En laat dat boogje nu net overeenkomen met de kromming van de Aarde en voilà: een ruimtetuig dat toertjes draait rond de Aarde met daarin astronautjes die lekker rondzweven.

NASA-astronaut Frank Rubio tijdens een ruimtewandeling bij werken aan het ISS - Copyright afbeelding: NASA Astronaut Fact Book

Als kind was ik daar mateloos door gefascineerd. Ik had toen ergens in een boekje gelezen dat je gewichtsloos was als je viel. Het leek me enerzijds ontnuchterend, een ontluistering van de magie: is het dat maar? Al dat ruimte-zweven, die betoverende astronauten? Gewoon vallen?

Maar tegelijk zag ik er de immense mogelijkheden van in: ik zou me kunnen voelen als zo’n zwevende astronaut. En ik voegde in de zomer die op deze openbaring volgde, de daad bij het woord. Vol overgave liep ik aan de Belgische kust aan een rotvaart naar het einde van een duin waarna ik even naar beneden viel, in het mulle warme zand. Ik deed het keer op keer (want dat vallen duurt niet bijster lang) – wat me vooral moe maakte. Wist ik toen dat ze van die paraboolvluchten gingen organiseren waarbij ze eigenlijk net hetzelfde doen.

Pas jaren later (bij mij gaat het altijd een beetje traag) had ik écht door dat die astronauten en hun ruimtestation inderdaad gewoon naar beneden aan het donderen zijn. Dat rondcirkelen van satellieten rond de Aarde, de Aarde rond de Zon, de Zon rond het centrum van de Melkweg: ze vallen allemaal gewoon.

Een eenvoudig gedachtenexperiment maakt het duidelijk (met dank aan mijnheer Newton): gooi een steen horizontaal weg. Wat verder landt die op de grond. Gooi nu harder. De steen valt iets verder op de grond. Als je nu harder en harder (horizontaal) gooit, zal de steen verder en verder op de grond terecht komen. Dus kan je je inbeelden dat je zó hard gooit dat de steen wel de grond wil raken, maar dat de grond ondertussen ook wegkromt (de Aarde is rond, nietwaar) waardoor de steen blijft vallen. De vereiste snelheid is wel wat pijnlijk: grofweg 28.000 km per uur. Maar een beetje raket kan dat geregeld krijgen.

En dus kon Jared, onze miljardair, al vallend naar de wereld onder hem turen. Het ticketje had hem 200 miljoen dollar gekost. Mijn treinritje naar de zee viel daarmee vergeleken erg goed mee. 

Maar toegegeven: hij kwam in de krant, ik niet...

Tekst: Ignaas Declercq, The Science House – 24/09/2024