EAA - Electronically-Assisted Astronomy - bespreking Vespera

Vespera, de praktijk

Een tijdje geleden kregen we op Mira een wel héél bijzonder cadeau: één van onze leden schonk ons een Stellina, de nieuwste (kleinere) telg van Vaonis. We twijfelen nog of we die zullen inzetten voor de dagelijkse publiekswerking, of aanbieden in onze telescoopverhuur. Maar we gingen er zelf al mee aan de slag (zowel hier in het Brusselse als in de donkere Ardennen), en waren alvast héél erg onder de indruk! Lazy astronomy op zijn best…

De Vespera in actie versus gesloten — De Vespera in actie (links) en in gesloten toestand. In beide gevallen héél compact dus (40x20x9cm, voor ongeveer 5 kg). Het bijgeleverde statief (eigenlijk drie staafjes die op een “schoteltje” geschroefd worden) leek me persoonlijk nog het zwakste punt, en verving ik al gauw door een carbon statief van de Skywatcher StarAdventurer (ook al om wat hoger te staan, en dus verder boven het vochtige gras uit te torenen).

Makkelijker dan dit wordt het in elk geval niet: plaats het toestel buiten, duw op de aan/uitknop… en dat is het zowat! Opgepast: die knop is geen klassieke schakelaar, maar een aanraaksensor - dus uitkijken dat je hem niet per ongeluk aanraakt! Dan enkel nog wachten tot zijn Wifi-signaal beschikbaar komt, inloggen met de smartphone of tablet (Android of iOS, voor beide bestaat een app), en de initialisatieroutine starten. Eén belangrijke tip: zet enkele de Wifi van je toestel aan, en NIET het mobiele internet (3G/4G/…) anders loopt het meestal fout.

Het startschermpje van de Singularity-app... — *Het start-schermpje van de Singularity-app op de smartphone: wat info over het weer en de omstandigheden, enkele waarneemtips, en dan de knoppen om de besturing te starten.*

En dat is het moment om eventjes een kopje koffie/thee te gaan drinken, want het toestel heeft toch wel 5-10 minuutjes nodig om die opeenvolgende routines (zie paragraaf “Astrofoto-machine”) te doorlopen. Da’s tegelijk ook het saaiste deel van het werk: op het scherm van de smartphone wordt wel weergegeven met welke stap hij nu bezig is, maar dat zijn slechts héél bondige mededelingen…

Enkele screenshots van de initialisatie — De eerste stapjes van die “initialisatie”: de telescoop “openen”, een sterveld herkennen, en nadien nog het automatisch scherpstellen (wat uiteindelijk nog het langst duurt). Alles samen zo’n 4-5 minuutjes…

Eens dit alles doorlopen, is het toestel klaar voor gebruik. Selecteer dan een gewenst object – waarbij de app overigens héél behulpzaam is (doet voorstellen over welke objecten op dat moment het best zichtbaar zijn) - en de Vespera draait netjes in de gewenste richting en start automatisch met het maken van opnames. Die beelden verschijnen prompt op het schermpje van de smartphone - de camera gebruikt overigens telkens opnames van 10 seconden. Die worden gradueel “gestackt” (opgeteld), tot de gebruiker het goed genoeg vindt (de app geeft ook hier weer hints betreffende de aanbevolen belichtingstijden).

Keuze object + Goto — *Na de initialisatie kiest de gebruiker een gewenst object, waarna de telescoop die richting uit “slewt”. En dan het bevrijdende “splash-scherm”: de camera begint vanaf dan beelden te maken.*

Stacken beeld — Naarmate er meer opnames opgeteld worden (“**stacking**”) –elk 10 seconden belicht- wordt het live beeld op de smartphone natuurlijk mooier: meer contrast, minder ruis,… Het laatste beeldje totaliseert 60 minuten belichtingstijd. De opname toont het spiraalstelsel M101 (in de Grote Beer), mèt die supernova die eind mei zichtbaar werd (het heldere blauwachtige puntje in de bovenste spiraalarm).
Bemerk ook hoe het stuk hemel steeds kleiner wordt, naarmate er meer opnames gestackt worden (zie het kaderstukje over “beeldrotatie” hieronder).

**Beeldrotatie**: de Vespera staat azimutaal opgesteld, daardoor moet elk individueel beeldje lichtjes geroteerd worden om op de andere “gestackt” te worden. Hoe langer er gewerkt wordt, hoed groter die hoek wordt – en dus ook hoe kleiner het gedeelte van de hemel dat op élk van die opnames nog in beeld stond.

Ongeduldig

Ik betrapte me er zelf op dat ik ongeduldig geworden ben: vooral wanneer de Vespera naar een nieuw object bewoog, dat netjes centreerde en begon opnames te maken - leek me dat tergend langzaam te gaan. Maar objectief bekeken gaat dit wellicht merkelijk sneller als met de meeste andere geautomatiseerde telescopen. Alleen: de Vespera is dusdanig geautomatiseerd dat de gebruiker letterlijk niets te doen heeft… en dus al die tijd met zijn vingers staat te draaien!

De kans is dus niet onrealistisch dat veel gebruikers van de Vespera (of aanverwante toestellen) ondertussen weer een tweede telescoop gaan gebruiken om weerom visueel waar te nemen?