Problemen met de Hubbleconstante


In 1929 publiceerde Edwin Hubble (1889-1953) zijn belangrijke wet over de uitdijing van het heelal. Over de concrete waarde van de snelheid waarmee de uitdijing van het heelal gebeurt, de Hubbleconstante (H0), lopen de meningen nog steeds uiteen. Het bepalen van H0 is dan ook geen eenvoudige opgave.

Sinds het begin van de éénentwintigste eeuw namen astronomen over het algemeen aan dat de waarde van de constante van Hubble gelijk was 72 km/s/Mpc, met een nauwkeurigheid van maximum tien procent. Concreet betekent zulks dat de uitdijingssnelheid van het heelal met ongeveer 72 km/s per megaparsec toeneemt.  

Onlangs kwam een team vorsers van de universiteit van Chicago, onder leiding van professor Wendy Freedman, voor de dag met de resultaten van hun onderzoek naar rode reuzensterren. In die studie werd de schijnbare helderheid van ver gelegen rode reuzensterren vergeleken met de helderheid van meer nabij gelegen rode reuzensterren. Op grond van hun onderzoek hebben zij een waarde kunnen bepalen van de Hubbleconstante. Het team van Freedman bekomt voor H0 een waarde van 69,8 km/s per megaparsec. De waarde die Freedman bekomt zou dus ongeveer 3 km/s/Mpc kleiner zijn. 

Maar dit is niet alles. Nog andere resultaten werden ondertussen vrijgegeven. Het H0LiCOW-project - dit is een samenwerking van astronomen over gans de wereld waarbij verschillende grote telescopen ingezet worden - heeft ook een waarde van de Hubbleconstante berekend. Interessant is wel dat H0LiCOW een volledig nieuwe methode gebruikt heeft. Zij hebben de waarde van de Hubbleconstante afgeleid op grond van de gravitationele microlenswerking bij quasars. Gravitationele microlenswerking is een techniek die gebruik maakt van het feit dat, ten gevolge van de algemene relativiteitstheorie, het licht van verre sterren door het zwaartekrachtsveld van een tussenliggende ster wordt afgebogen. H0LiCOW bekomt volgens deze nieuwe methode als resultaat 73,3 km/s/Mpc. Een stuk hoger dus dan de resultaten van Freedman en haar team.   

De waarde van de Hubbleconstante staat dus weer volop ter discussie. Dit is ook niet verwonderlijk, want deze waarde is voor astronomen van groot belang. Tal van fundamentele eigenschappen van ons heelal worden immers op basis van de Hubbleconstante berekend. Denk bijvoorbeeld maar aan het bepalen van de ouderdom van het heelal.

Wordt dus zonder enige twijfel ijverig vervolgd.

 

Bronnen: NASA Hubble News 16 juli 2019

                H0LiCOW Latest Results

Tekst: Emiel Beyens, 07 augustus 2019