De bijzondere samenstand van Jupiter en Saturnus: 21 december 2020


Wie regelmatig naar de sterrenhemel kijkt, merkt hoe in de loop van het jaar een vertrouwd spektakel te zien is met de sterrenbeelden die rustigjes opschuiven van oost naar west. Gevolg? We zien een sterrenhemel die typisch is voor de lente, voor de zomer, voor de herfst en voor de winter. Een ervaren waarnemer zal nooit bij het begin van de zomer verbaasd zijn dat de jager Orion niet staat te pronken, en evenmin moet men in de winter zoeken naar de geelachtige rode superreus Antares in het sterrenbeeld Schorpioen.

 

Maan en planeten

Tussen de sterren kan je de Maan en de planeten zien opschuiven. Wat op gebied van Maan en planeten het aanbod is tijdens een waarnemingsavond, hangt af van de plaats die deze objecten bekleden in hun baan rond respectievelijk de Aarde en de Zon. Zo zijn er momenten dat je een groot aanbod hebt met de Maan en meerdere planeten die we met onze telescopen kunnen tonen aan onze bezoekers, maar er zijn ook momenten dat we geen Maan of heldere planeten kunnen tonen. Om daar zicht op te hebben, moeten we een blik werpen op de hemelmechanica binnen ons zonnestelsel.

 

Samenstand Jupiter en Saturnus

Het najaar van 2020 is/was voor avondlijke waarnemers een mooie gelegenheid om langdurig te genieten van een fraai planetentrio: Jupiter, Saturnus en Mars.

En wie het een beetje blijft volgen, heeft zeker gemerkt dat Jupiter en Saturnus naar mekaar toeschuiven...

Dat heeft natuurlijk alles te maken met hun baanbeweging rond de Zon: Jupiter op ongeveer 780 miljoen km van de Zon aan een snelheid van ruim 45.000 km per uur, Saturnus op bijna 1,5 miljard km van de Zon aan bijna 35.000 km per uur. De omlooptijd van Jupiter rond Zon bedraagt 11 aardse jaren en 315 dagen, bij Saturnus is dat 29 jaar en 167 dagen.

Omdat in de tijd dat Jupiter rond de Zon draait uiteraard ook Saturnus aan zijn baan rond de Zon bezig is, duurt het 19 jaar en 10 maanden vooraleer we de twee gasreuzen weer samen aan de hemel zien pronken: vorige keer was dat in het jaar 2000 en volgende keer zal het fenomeen te zien zijn in 2040.

 

2021-12-21%20SolarSystemPic.png
Copyright: Heavens-Above

 

De meest nauwe samenstanden van Jupiter en Saturnus tussen het jaar 1000 en het jaar 3000

De volgende gegevens halen we uit de VVS Hemelkalender 2020, met dank aan Jean Meeus voor alle rekenwerk.

 

Samenstanden%20Jupiter%20Saturnus%20jaar%201000-3000.jpg

Misschien nu al het moment om familie en vrienden te verwittigen dat op kerstdag 2874 sterrenkijken even prioritair zal zijn...

 

Hoe nauw is deze samenstand?

Om 19.21 uur op 21 december 2020 is de dichtste nadering, dan staat Jupiter 00°06’06” ten zuiden van Saturnus.

Als je weet dat de schijnbare diameter van de volledig verlichte Maanschijf een halve graad is, weet je dat de afstand tussen Jupiter en Saturnus vijf keer kleiner zal zijn…