Bij het overlijden van Stephen Hawking


Vanochtend vernamen wij, net als velen, op het nieuws: "Deze nacht is de vermaarde wetenschapper en kosmoloog Stephen Hawking overleden. Hij was 76 jaar oud en leed sinds geruime tijd aan een zware ziekte, Amyotrofe Laterale Sclerose ".

Het nieuws werd bekend gemaakt door zijn kinderen. Men mag het een wonder noemen dat hij met zijn zwaar motorische handicap 76 jaar geworden is. Zijn ganse leven en werk is in de eerste plaats een bewijs geweest dat zijn verstand steeds de bovenhand had op zijn gehandicapt lichaam. Hij was er ten andere van overtuigd dat het heelal beheerst wordt door een stel rationele wetten die wij, als mensen, in staat zijn te ontdekken en te begrijpen. Niettegenstaande zijn uitzonderlijke intelligentie kan men ook niet voorbijgaan aan zijn grote zin voor humor. Sommigen spreken ten andere van de paradox van Hawking. Wie heeft nooit een foto of film van hem gezien, zittend in zijn supergesofisticeerde rolstoel? Wie heeft nooit zijn metallische stem gehoord? Vandaag heeft Hawking zijn legendarische stoel voorgoed verlaten en ingewisseld voor een 'nieuwe dimensie', waarin hij ten andere al een heel stuk van zijn leven vertoefd heeft vóór zijn overlijden.

Hawking wordt terecht beschouwd als de opvolger van de allergrootste wetenschappers in de geschiedenis: Galilei, Newton en Einstein. Hij ontdekte een nieuwe visie over zwarte gaten, hij droeg bij tot het beter begrijpen van de oerknal en andere aartsmoeilijke onderwerpen. En ook al waren de nieuwe theorieën die hij ontdekte alleen voor enkelen echt toegankelijk, toch was hij iemand die iedereen boeide. Er zullen niet veel mensen zijn in ons land die de naam Hawking niet kennen.

In 1988 had hij beslist om voor het grote publiek een boek te schrijven waarin de moeilijkste vragen waarmee de hedendaagse kosmologie geconfronteerd wordt aan bod zouden komen. Het werd het intussen beroemde 'A brief history of time'. Dit boek heeft zeker bijgedragen tot zijn grote bekendheid. Pittig detail is dat wanneer hij zijn voornemen met zijn uitgever besprak deze hem waarschuwde dat elke formule in zijn boek de verkoopcijfers zou halveren. Het werd een diepgaand boek over kosmologie, zeer accuraat maar zonder formules, dat een wereldwijd een bestseller werd met miljoenen verkochte exemplaren en waarvan er meer dan 20 herdrukken zijn geweest. 'A brief history of time' stond 237 weken lang in de top tien lijst van de Sunday Times.

In het Nederlands werd het boek uitgegeven onder de titel 'Het Heelal. Verleden en toekomst van ruimte en tijd'.

In zijn boek geeft Hawking niet alleen een overzicht van de klassieke theorieën over het heelal zoals Galilei en Newton het zagen. Hij gaat er ook in op een van de grootste uitdagingen voor de hedendaagse kosmologie, met name de unificatie van de kwantummechanica en de algemene relativiteitstheorie, een unificatie die zou moeten leiden naar die zo geheimzinnige theorie van alles, de 'Theory of Everything'. Hij heeft het ook over het mogelijke bestaan van wormgaten, die verre ruimtereizen in ons melkwegstelsel mogelijk zouden maken.

Stephen Hawking was er de laatste jaren van zijn leven ook meer en meer van overtuigd dat de mensheid, zo ze haar toekomst wil verzekeren, naar andere oorden zal moeten uitwijken. De toekomst van de mensheid kan volgens hem niet beperkt blijven tot onze Aarde. In dezelfde lijn was hij een vurig pleitbezorger voor het ernstig nemen van de zoektocht naar buitenaards leven, en dan liefst intelligent leven dat kan communiceren.

Stephen Hawking zal ons zeker ook ook bijblijven als de wetenschapper die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan onze kennis van zwarte gaten. In 1975 publiceerde hij een ophefmakend artikel waarin hij aantoonde dat zwarte gaten uiteindelijk niet zo zwart zijn als men wel eens denkt. Op grond van het bestaan van antimaterie en van de kwantummechanica bewees hij dat ook uit zwarte gaten deeltjes kunnen ontsnappen, de zogenaamde Hawkingstraling. Men weet dus sindsdien dat ook een zwart gat kan verdampen. Voor deze theorie maakte Hawking o.a. gebruik van de toen recente ontdekking van de kosmische achtergrondstraling en van de resultaten van de COBE-satelliet, die kleine temperatuurfluctuaties in het heelal blootlegde, daterend van heel kort na de oerknal.

 

Tekst: Emiel Beyens, 14 maart 2018

Enkele links op het internet:
Officiële website van Stephen Hawking
Stephen Hawking Genius, trailer van de serie