2021-02 Ken je klassiekers: Het ongeluk van Space Shuttle Challenger
Onderwerp
Het ongeluk van Space Shuttle Challenger
Beeld
Kijk hier voor de bijhorende afbeelding.
Technische gegevens
Object: Challenger Space Shuttle
Datum: 28 januari 1986
Locatie: NASA raketlanceerbasis in Cape Canaveral, Florida, USA
Missie: Installatie van Tracking & Data Relay Satelliet en van Spartan Satelliet om koeet Halley te observeren en... lesgeven op afstand
Bijzonderheid: 25e missie van het NASA Space Shuttle Program + 10de missie van de Challenger Orbiter
Speciale gast: voor het eerst een Amerikaanse burger aan boord
Korte beschrijving
“Waar was u op dinsdag 28 januari 1986, 11u.39 plaatselijke tijd Florida en 17u.39 bij ons...?” Sommige gebeurtenissen laten zo’n indruk na, dat wie het heeft meegemaakt, op deze vraag wel een antwoord weet...
Dit jaar is het 35 jaar geleden dat de Challenger Space Shuttle, amper 73 seconden na de lancering, voor de ogen van de wereld uiteenspatte en neerstortte, waarbij de volledige bemanning omkwam. Deze ruimtemissie was bijzonder en kon op veel persbelangstelling rekenen: het was de vijfentwintigste ruimtemissie van het NASA Space Shuttle Program en de tiende van de Challenger Orbiter, en bovendien maakte voor het eerst ook een Amerikaanse burger deel uit van de bemanning.
Op initiatief van de toenmalige president Ronald Reagan, startte de NASA in 1984 een “Teacher in Space Project” dat als doel had bij schoolkinderen de interesse voor ruimtevaart en wetenschap aan te wakkeren. Eén van de opdrachten van de toekomstig verkozene was lesgeven vanuit de ruimte.
40.000 leraars werden uitgenodigd om hun kandidatuur in te sturen en uit de 11.000 ontvangen aanvragen werden twee laureaten gekozen. Barbara Radding Morgan uit Fresno werd verkozen als back-up van Sharon Christa Corrigan McAuliffe, een lerares maatschappijwetenschappen uit New Hampshire, die uiteindelijk zou meereizen met de Challenger. In amper zes maanden tijd werd Christa McAuliffe klaargestoomd om de ruimtereis aan te vatten en haar verhaal genoot veel persbelangstelling. De sympathieke lerares werd hét symbool van een droom van vele mensen om ooit een ruimtereis te kunnen meemaken.
Naast de vijf astronauten in dienst van de NASA, gingen McAuliffe en Jarvis mee als Payload specialists: respectievelijk als Teacher in Space en als onderzoeker voor de Hughes Aircraft Company.
Als gevolg van het ongeluk met de Challenger werd het “Teacher in Space Project “ in 1990 stopgezet en vervangen door het “Educator Astronaut Project”. In tegenstelling tot het eerste project, waarbij de leraars na hun missie terugkeerden naar de klas, zouden de leden van dit nieuwe project permanent deel uitmaken van de NASA als Mission Specialists en worden ingezet voor specifieke taken. Barabara Morgan, de back-up van McAuliffe, maakte hiervan deel uit vloog in 2007 uiteindelijk mee als Mission Specialist met de Space Shuttle Endeavour.
Space Shuttle Program
De Challenger was één van de vijf “Space Transportation Systems” uit de shuttlevloot van de NASA. Deze werden ontwikkeld in het kader van het Space Shuttle Program dat begon in 1977 en als opdracht had herbruikbare ruimteveren te ontwikkelen zodat men op een goedkope manier astronauten meerdere malen naar de ruimte kon brengen om experimenten of opdrachten uit te voeren en ze nadien veilig naar de Aarde kon terugbrengen.
Als eerste werd de Enterprise ontworpen als testmodel voor atmosferische vluchten zonder motor, het was echter niet geschikt voor ruimtevluchten, maar met de Columbia ging het Space Shuttle Program echt van start. Van begin jaren 1980 tot 2011 vond een hele reeks ruimtevluchten plaats met als opdracht het lanceren of herstellen van satellieten, het uitvoeren van experimenten in de ruimte, het verder uitbouwen en bevoorraden van het ISS ruimtestation en nog veel meer. Naast de Columbia maakte de NASA hiervoor gebruik van de Challenger, de Discovery, de Atlantis en de Endeavour. Na het ongeluk met de Challenger viel in 2003 nog een ongeluk te betreuren toen de Columbia bij zijn terugkeer uiteenbrak en neerstortte, waarbij eveneens alle bemanningsleden omkwamen.
Lancering
Vóór de lancering wordt de Space Shuttle met een Crawler Transporter, een soort gigantische tank met een platform, naar de lanceerplaats gebracht. De lancering zelf gebeurt met behulp van twee grote boosters die de orbiter verticaal naar de ruimte moeten stuwen en die nadien afgeworpen en gerecupereerd worden voor hergebruik, evenals de gigantische Fuel Tank waar de brandstof wordt opgeslagen. De terugkeer gebeurt zonder hulpmiddelen, de orbiter landt zoals een vliegtuig. Ingeval er iets misgaat en de orbiter ergens een noodlanding maakt of naar elders moet worden vervoerd, gebeurt dat met een Space Aircraft Carrier, een supergroot vliegtuig. De NASA beschikte over twee zulke door Boeing ontworpen Carriers.
Na 2011 werd het NASA Shuttle Space Project stopgezet wegens te duur en gebrek aan interesse en financiële ondersteuning vanwege de regering. De vier uit dienst gestelde Space shuttles werden naar verschillende ruimte‑ en wetenschapsmusea in Amerika gebracht waar zij kunnen worden bezichtigd.
Onderzoek
Het wrak van de verongelukte Challenger werd een maand na de lancering teruggevonden in de Atlantische oceaan, de lichamen van de zeven bemanningsleden werden geborgen en vonden een laatste rustplaats in het herdenkingsgraf in het Arlington National Cemetary te Washington DC.
Uiteraard werd het ongeval nauw onderzocht door een onderzoekscommissie, waardoor het programma bijna drie jaar stillag. Bovendien verminderde de transportcapaciteit met 25 % en kwam er veel kritiek op de bemande ruimtevluchten, waarvan men vond dat die enkel werden gepland om geld en steun van de politiek te verkrijgen.
Onderzoek wees uit dat de vrieskou de nacht vóór de lancering had ingewerkt op de bedrading en onderdelen van de lanceringselementen. Rubberen ringen in de rechterbooster waren niet vriesbestendig en kwamen los tijdens de lancering. Gassen en brandstof ontsnapten langs de opening die echter tijdelijk werd gedicht door het aluminium dat zich in de brandstof bevond. Maar deze tijdelijke dichting hield het niet in de luchtlagen met hoge windsnelheden. Daardoor lekten de brandstofgassen opnieuw uit de stuwraketten en kwamen ze in contact met de grote brandstoftank. Enorme hoeveelheden vloeibare waterstof en zuurstof kwamen vrij en vatten vuur door de vonken van de stuwraketten. De Challenger Orbiter die zich middenin deze vuurzee bevond had geen schijn van kans en stortte neer in de Atlantische Oceaan met het gekende fatale gevolg.
Technici hadden nochtans gewaarschuwd dat de vrieskou de lancering in gevaar had gebracht, maar de leiding van de NASA wilde de feestelijke missie zonder verder uitstel voortzetten. Zonder oog te hebben voor de gevaren van de lancering primeerde bij het management het prestige boven de veiligheid en sloeg zij de waarschuwing van de technici in de wind.
Herdenking
Het ongeluk met de Challenger is inmiddels 35 jaar geleden, maar nog lang niet vergeten.
Dit jaar, 2021, werd een zilveren gedenkmunt van 1 dollar uitgegeven met de afbeelding van Christa McAuliffe op de voorzijde. De keerzijde draagt de slogan: “I Touch the Future, I teach”, een verwijzing naar het thema van het Teacher in Space Program.
Kijk hier voor de bijhorende afbeelding.
En de “Challenger” ... die daagt ons uit om onze droom om de ruimte te verkennen vooral niet op te geven!
Links op het internet
Space Shuttle Challenger disaster - Wikipedia
Astronaut Bio: Christa McAuliffe (04/2007) (nasa.gov)
Challenger Crew Recognized With Monument | NASA
Silver dollar unveiled for fallen 'Teacher in Space' Christa McAuliffe | collectSPACE
Retired Space Shuttle Locations | NASA
Tekst: Martine De Wit, maart 2021