2017-02 Ken je klassiekers: Pulsar CP 1919
Onderwerp
Pulsar CP 1919
Beeld
Kijk hier voor de bijhorende afbeelding.
Technische gegevens
Object: Pulsar CP 1919 (= PSR B1919+21)
Auteur gestackte afbeelding: Harold D. Craft Jr.
Datum creatie: september 1970
Copyright: auteur
Auteur originele lineaire afbeelding: Jocelyn Bell Burnell
Copyright: Mullard Radio Astronomy Observatory, Cambridge
Instrument: Interplanetary Scintillation Array, Mullard Radio Astronomy Observatory, Cambridge
Datum creatie: 28 november 1967
Afstand tot object: 2283,12 lichtjaar
Korte beschrijving
Deze afbeelding toont 80 opeenvolgende en verticaal boven elkaar gemonteerde radiopulsen van de eerste pulsar die ooit ontdekt werd. De 0,04 seconde durende pulsen herhalen zich om de 1,337 seconde en worden veroorzaakt door elektromagnetische straling die door een snel rondtollende neutronenster wordt uitgezonden.
Het was op 28 november 1967 dat de jonge PhD-studente Jocelyn Bell Burnell een raar knipperend object ontdekte op de geregistreerde opnames van de Interplanetary Scintillation Array, een radioantenne op het Mullard Radio Astronomy Observatory vlak bij Cambridge, UK. Bell en haar mentor, astronoom Antony Hewish, hadden geen idee wat ze te zien kregen. Maar omwille van de regelmaat van het signaal werd even (al grappend) geopperd dat ze misschien sporen van buitenaardse intelligentie hadden ontdekt. En daarom werd het object LGM1 genoemd, waarbij LGM staat voor Little Green Men. Kort nadien volgde de ontdekking van een tweede gelijkaardig object, en toen al wist men dat het ging om pulserende neutronensterren, vandaar door samentrekking van ‘pulsating star’ het woord pulsar.
Kijk hier voor de bijhorende afbeelding.
Tegenwoordig is die eerste pulsar van Bell gekend als CP 1919, PSR B1919+21 en ook als PSR J1921+2153.
De ontdekking had Jocelyn Bell een Nobelprijs natuurkunde kunnen opleveren, maar het was haar mentor Hewish die de prijs in 1974 won, hetgeen aanleiding gaf tot toch wel wat controverse over seksisme in de wetenschap.
Kijk hier voor de bijhorende afbeelding.
In 1979 werd het beeld past echt beroemd toen graficus Peter Saville het omgezet in witte lijnen op een zwarte achtergrond gebruikte voor de cover van het album Unknown Pleasures van de Britse punkrockband Joy Division. In de daaropvolgende jaren werd deze versie een waar icoon in de popcultuur, te zien op posters, T-shirts, tattoos enz.
Het origineel waarop Saville zich inspireerde was afkomstig uit de Cambridge Encyclopedia of Astronomy van 1977 en was van de hand van Harold D. Craft, Jr. die het doorlopende signaal van Bell uit 1967 in 80 gelijke stukjes had verdeeld en onder elkaar geplaatst. Daarmee wou hij in zijn doctoraatsthesis uit 1970 ‘Radio Observations of the Pulse Profiles and Dispersion Measures of Twelve Pulsars’ de regelmaat in het signaal aantonen.
Pas later toen een collega professor aan Cornell University hem erop attendeerde kwam Craft erachter dat zijn afbeelding niet alleen in wetenschappelijke kringen een hit was.
Prompt kocht hij de plaat en ook een poster van de afbeelding met als droge commentaar: “Voor geen speciale reden, behalve dan dat het mijn beeld is, en daarom moet ik er toch een kopie van hebben.”
Links op het internet
Over de ontdekking van Jocelyn Bell Burnell
Tekst: Francis Meeus, maart 2017